Από το 1991 και κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη. Η ημερομηνία αυτή έχει επιλεγεί για το λόγο ότι στις 14 Νοεμβρίου είναι τα γενέθλια του Frederick Banting , ο οποίος μαζί με τον Charles Best  βοήθησαν στην ανακάλυψη της ινσουλίνης το 1921, κάτι το οποίο έδωσε ελπίδα σε πολλούς  διαβητικούς. Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη  η οποία παράγεται στο πάγκρεας και παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην ρύθμιση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Η μέρα αυτή γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο και σκοπός της είναι η ευαισθητοποίηση για την αυξανόμενη συχνότητα του διαβήτη. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2010, 285 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα πάσχουν από διαβήτη (International Diabetes Federation, 2009).

Τι είναι ο διαβήτης;

Ο διαβήτης είναι μία χρόνια κατάσταση η οποία οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα  αφού η ινσουλίνη  είτε δεν δρα κανονικά είτε δεν παράγεται σε αρκετή ποσότητα. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι διαβήτη. Ο τύπος Ι και ο τύπος ΙΙ. Τα άτομα με διαβήτη τύπου Ι παράγουν πολύ λίγη ή καθόλου ινσουλίνη. Χρειάζονται ενέσεις ινσουλίνης καθημερινά. Αυτός ο τύπος διαβήτη παρατηρείται περισσότερο στα παιδιά και είναι συχνά κληρονομικός. Αντιθέτως, τα άτομα με διαβήτη τύπου Ι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ινσουλίνη με αποτελεσματικό τρόπο. Συχνά η παχυσαρκία και η κακή διατροφή ευθύνονται για την εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ.  Ο μη καλά ελεγχόμενος διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, νεφροπάθειες, νευροπάθειες αλλά και ασθένειες ματιών. Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό να ρυθμίζουμε την γλυκόζη στο αίμα έτσι  ώστε να είναι όσο το δυνατό πιο κοντά στο φυσιολογικό επίπεδο.

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον διαβήτη με την διατροφή μας;

Ο κάθε διαβητικός πρέπει να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής ανάλογα με της ανάγκες του όπως, την ηλικία , την εργασία αλλά και τον τύπο διαβήτη που έχει. Για τα άτομα με διαβήτη τύπου ΙΙ συστήνεται η απώλεια βάρους, η σωματική άσκηση αλλά και μία υγιεινή διατροφή. Για τα άτομα με διαβήτη τύπου Ι τα οποία είναι ινσουλινοεξαρτώμενα θα πρέπει να υπάρχει ομοιομορφία στην ποσότητα, την ποιότητα αλλά και την ώρα του φαγητού. Ο Κλινικός Διαιτολόγος σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να εκπαιδευτεί στην μέτρηση της ποσότητα των υδατανθράκων που θα πρέπει να καταναλώνει ανάλογα με την  ινσουλίνη που του έχει χορηγηθεί. Το διαιτολόγιο όλων των διαβητικών πρέπει να αποτελείται από 50-60% υδατάνθρακες, 25-30% λιπαρά  και 15-20% πρωτεΐνες.

Γενικές οδηγίες για σωστή διατροφή στο διαβήτη

1. Το λίπος δεν συμβάλλει απλά στην αύξηση βάρους αλλά αυξάνει και την πιθανότητα καρδιαγγειακών παθήσεων. Το διαιτολόγιο λοιπόν του διαβητικού θα πρέπει να είναι μειωμένο σε λιπαρά. Συστήνεται η αποφυγή γαλακτοκομικών ψηλά σε λιπαρά, κρέμας γάλακτος , τηγανιτών φαγητών και άλλων.
2. Είναι σημαντικό να τρώμε περισσότερους υδατάνθρακες ολικής αλέσεως όπως όσπρια και ολοσίταρα δημητριακά αλλά και φρούτα και λαχανικά. Τα προϊόντα ολικής αλέσεως βοηθούν στην σταθεροποίηση του σακχάρου στο αίμα αφού είναι ψηλά σε φυτικές ίνες.
3. Ενώ παλαιότερα οι διαβητικοί έπρεπε να αποφεύγουν την κατανάλωση ζάχαρης, τώρα με τις  διαβητικές ανταλλαγές μπορούν να περιλαμβάνουν μία πολύ μικρή ποσότητα γλυκών στην διατροφή τους. Για παράδειγμα ένα γλυκό του κουταλιού ισοδυναμεί με μία φέτα ψωμί και 1 φρούτο. Καλό θα ήταν όμως αυτά να καταναλώνονται αραιά και με μέτρο.
4. Το αλάτι πρέπει και αυτό να χρησιμοποιείται με μέτρο αφού μπορεί να προκαλέσει υπέρταση (όχι περισσότερο από 11/2 κουταλάκι του γλυκού αλάτι αλλά και αποφυγή φαγητών με πολύ αλάτι όπως φαστ φουντ, τυριά, σαλάμι, μπέικον, κονσέρβες κτλ)
5. Το αλκοόλ θα πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο  ή και να αποφεύγετε.  Αν χρησιμοποιείτε ινσουλίνη είναι απαραίτητο να τρώτε κάτι πριν πιείτε αλκοόλ αφού μπορεί να μειώσει ξαφνικά τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα (υπογλυκαιμία) κάτι που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ζαλάδες, λιποθυμία και άλλα.
6. Τρώτε μικρά και συχνά γεύματα γιατί κάτι τέτοιο βοηθά στην ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα.
7. Συστήνετε επίσης η σωματική άσκηση τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα. Η άσκηση βοηθά στην μείωση της γλυκόζης στο αίμα αλλά και στην απώλεια βάρους. Τα άτομα με διαβήτη τύπου Ι θα πρέπει να υπολογίζουν την ποσότητα του φαγητού που θα πάρουν πριν από την άσκηση σύμφωνα με τις οδηγίες του διαιτολόγου και του γιατρού.

Η πρόληψη του διαβήτη είναι η καλύτερη θεραπεία για το διαβήτη και μπορεί να επιτευχθεί με μία σωστή διατροφή, συστηματική άσκηση αλλά και με έλεγχο του βάρους. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η εκπαίδευση όσον αφορά τον διαβήτη. Η πρόληψη του διαβήτη αλλά και η εκπαίδευση για τον διαβήτη είναι άλλωστε και το θέμα της Παγκόσμιας Μέρας για τον Διαβήτη για την περίοδο 2009 με 2013.